De Waarde van Djokjazilver

Het is prettig om het steeds te hebben over de estethische en cultuurhistorische waarde van djokja, maar af en toe moet er ook even aan de financiële kant van de zaak gedacht worden.

Bij een voorzichte schatting zijn er tussen 1930 en 1970 honderdduizenden kilo’s zilver in djokjavoorwerpen verwerkt, waarvan een groot deel zich nu in Nederland bevindt. Voor veel mensen is djokja "te druk". Het glimt ook niet, ook al heb je er toch veel werk aan om het te poetsen. Dat maakt het minder geliefd dan veel andere soorten zilver. Nuchter bekeken gaat het natuurlijk gewoon om tweedehands Aziatisch zilver (!), toeristenspul ook nog.

Omdat er maar een beperkt groepje verzamelaars is, is de prijs van djokja historisch altijd laag geweest. Er is eenvoudig geen capaciteit om zo’n onvoorstelbaar groot aanbod op te nemen. Recentelijk is het verschillende keren gebeurd dat grote stukken als serviezen, rooksets, schalen werden opgekocht door metaalhandelaren omdat de prijs voor sloopzilver niet gehaald werd. Het laat zich raden wat er daarna mee gebeurd is. Misschien voor de cultuur een ramp, maar voor de verkoopmarkt zal het weinig uitmaken. Als 20 tot 40 % van het doorsnee djokja zou worden omgesmolten kan je je afvragen of dat van enige invloed zou zijn op de marktprijs van djokja.

Hout, papier, riet en textiel zijn kwetsbaar voor licht, temperatuur, vocht, veroudering en ongedierte. Er gaat zo veel verloren. Niet iedereen zal de waarde ervan inzien zodat er ook zaken eenvoudig weggegooid worden. Bij djokja komt dit natuurlijk niet voor: het is edelmetaal en ook al doen mensen er niets mee, ze bergen het op en bewaren het voor later.

Te verwachten valt dat in de toekomst steeds meer mensen zullen overwegen om hun djokja na te laten aan bv. het Tropenmuseum (KIT) of Nusantara, zeker als ze beseffen dat er belangstelling voor is en de toekomstige erfgenamen er geen interesse voor tonen. Zo zou in korte tijd veel meer verworven kunnen worden dan ooit te exposeren valt.

Laat er geen verwarring ontstaan (bij verzamelaars maar ook bij handelaren) door mededelingen zoals bijvoorbeeld in het tv-programma Tussen Kunst en Kitsch, waarin men een djokjaschaal zomaar op 1500 euro schat: zelfs voor de grootste en mooiste schaal is nog nauwelijks een afnemer te vinden als er meer dan 400 euro voor gevraagd wordt. Voor grotere stukken is de vraag toch al veel minder dan voor de kleinere voorwerpen. Bij een (te) hoge prijs wordt verkoop meteen problematisch.

De invoering van de euro heeft de vraagprijzen ook geen goed gedaan: net als bijvoorbeeld in de horeca is in de handel in tweedehands goederen het gulden-prijsje blijven zitten om als euro's te kunnen worden afgerekend. Wij doen hier liever niet aan mee.

Djokja is een interessant verzamelonderwerp: het hoeft betrekkelijk weinig te kosten, er is ontzettend veel van geproduceerd, en er zijn de meest uiteenlopende voorwerpen van gemaakt.

Djokja is bij uitstek een kunstnijverheidsvorm waarin de culturen van Oost en West samenkomen. Daarom juist is het belangrijk dat we de waarde van djokja vooral toekennen aan het plezier dat we eraan kunnen beleven. De geldelijke waarde mag dan betrekkelijk laag zijn, over de esthetische waarde van tal van voorwerpen zullen velen het eens zijn. Het is een vorm van kunstnijverheid die, zoals zoveel andere in Europa en Azië, aan het uitsterven is of al niet meer bestaat.