Wat is Djokja ?

In het tegenwoordige Indonesië liggen een aantal plaatsen waar al eeuwenlang de productie van zilverwerk is geconcentreerd. Een van deze plaatsen was Kota Gede op Java, tegenwoordig Kotagede vlak bij de stad die nu Yogyakarta heet, maar in de koloniale tijd bekend was als Djokjakarta.

Door de eeuwen is er een ontwikkeling gaande in het karakter van de producten uit de zilverwerkplaatsen. Gedurende een bepaalde periode lag de nadruk in Kota Gede op dat soort zilver dat wij djokja noemen.

In het algemeen zou je kunnen zeggen dat djokjazilver zilverwerk is dat door Javaanse zilversmeden in Kota Gede voor de (Indo-)Europese gemeenschap is gemaakt tussen ongeveer 1930 en 1970 en dat herkenbaar is aan de karakteristieke motieven (waarvan de lotusfiguur de belangrijkste is), en dat zijn typische contrast heeft gekregen door het zwarten van het zilver.

Nu is op al deze kwalificaties wel weer iets af te dingen, want er stonden geen straffen op afwijkingen van deze definitie. En we zien dan ook dat er tal van uitzonderingen bestaan. Maar voor het grootste deel van het zilverwerk waar onze aandacht hier naar uitgaat is de bovengenoemde typering goed van toepassing.

Vanwege het lage zilvergehalte in djokjazilver (lager dan wat in Nederland gewoon is) mocht djokja lange tijd geen zilver genoemd worden. Veel juweliers haalden er min of meer hun neus voor op, en doen dat soms nog. De in onze westerse ogen vaak overdadige bewerking en het zwarte uiterlijk droegen ook niet veel bij aan de populariteit in Nederland. Dit allemaal geheel ten onrechte natuurlijk.

Djokjazilver is in grote hoeveelheden geproduceerd, ook in series vanaf een basisontwerp. Omdat ieder voorwerp apart met de hand is gemaakt, is het ene voorwerp nooit helemaal precies gelijk aan het andere. Voor het groepje liefhebbers is naar ieders smaak altijd wel ergens een aantrekkelijk schaaltje, lepeltje of aansteker te vinden.

Er bestaat geen geregistreerd keurmerk voor djokjazilver, en de kennis hierover is in Nederland misschien nog wel groter dan in Indonesië zelf. We kunnen veel leren door kijken en vergelijken en wij proberen op deze plaats daarbij behulpzaam te zijn. Niemand kan dat alleen, dus we hopen dat iedereen die wetenswaardigheden heeft, of iets interessants kan melden zich hierbij aan wil sluiten.